Χρήστος Λάσκος: Το ριζοσπαστικό κόμμα χρειάζεται αριστερή οργάνωση

Ο Χρήστος Λάσκος είναι μέλος της Π.Γ. του ΣΥΝ

* Η Διακήρυξη μιλά για τον σοσιαλισμό του 21ου αιώνα. Πώς αντιλαμβάνεστε τον όρο;

Σε περίπτωση ανάληψης κυβερνητικών ευθυνών, το μεγαλύτερο τμήμα του πολιτικού μας προσωπικού θα μείνει εκτός κράτους

Νομίζω πως ο εύκολος και ακριβής τρόπος για μια σύντομη απάντηση είναι να πούμε πως το περιεχόμενο του όρου είναι αυτό με το οποίο ξεκίνησε τη διαδρομή του τον 19ο αι. Να πούμε, δηλαδή, πως ο ορισμός του εμπεριέχεται στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο, στη Διακήρυξη της Α' Διεθνούς, στις πρακτικές της Κομμούνας του Παρισιού και, βεβαίως και κατεξοχήν, στο μεγάλο εγχείρημα της Ρωσικής Επανάστασης.

Μόνο που μεσολάβησε, έκτοτε, ένας αιώνας μεγάλων αγώνων, σημαντικών κοινωνικών κατακτήσεων, επικών εργατικών αγώνων, μαζί όμως και ταυτοχρόνως ευτελισμού και καταστροφικής απαξίωσης της κομμουνιστικής ιδέας. Πράγματα με τα οποία είμαστε υποχρεωμένοι ν’ αναμετρηθούμε, αν θέλουμε να πείσουμε και να πειστούμε πως ο πασιφανώς, πλέον, αναγκαίος ριζικός κοινωνικός μετασχηματισμός είναι και εφικτός, με την έννοια πως μπορεί, χωρίς αβαρίες, ν’ αλλάξει τη ζωή μας.

Και πρώτα απ’ όλα, στις σημερινές πιεστικές συνθήκες του πυκνού και ταχύτατου ιστορικού χρόνου, να προχωρήσουμε, όπως λέει κι ο Αλαίν Μπαντιού, στην «επανίδρυση της κομμουνιστικής υπόθεσης», που σημαίνει να ξαναπούμε πως η σοσιαλιστική μετάβαση προς την αταξική κοινωνία και την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο έχει μεν ως προϋπόθεση την κοινωνικοποίηση τον μέσων παραγωγής, όχι όμως για να περιέλθουν στον έλεγχο ενός διαχωρισμένου «εργατικού» κράτους, αλλά για να αποδοθούν στην αυτοδιεύθυνση των άμεσων παραγωγών. Και έτσι να θυμίσουμε πως οι αριστεροί δεν είναι κρατιστές, αλλά, ακριβώς αντίθετα, αντιλαμβάνονται τη μετάβαση ως πορεία επέκτασης της δημοκρατικής αρχής σε όλο και ευρύτερα πεδία, ως πορεία, δηλαδή, μαρασμού μέχρι την κατάργηση του κράτους - και μαζί όλων των συναφών καταπιέσεων. Η αναφορά, λοιπόν, στον σοσιαλισμό του 21ου αι. συνιστά δέσμευση να είμαστε, με τους ιδρυτικούς όρους, κομμουνιστές, δηλαδή ελευθεριακοί. Να κατανοούμε, επομένως, πως το θέμα δεν είναι η ισότητα, αλλά η ισοελευθερία.



* Ο ΣΥΡΙΖΑ γίνεται κόμμα, ενώ είναι πολύ πιθανό να αναλάβει κυβερνητικές ευθύνες. Πώς μπορεί να διατηρήσει τα ριζοσπαστικά του χαρακτηριστικά;

Εντελώς σχηματικά θα έλεγα πως η δέσμευση με την οποία κατέληξα προηγουμένως είναι η θεμελιώδης προϋπόθεση. Που πάει να πει πως, με όλο τον επείγοντα χαρακτήρα της περιόδου, πρέπει να μας απασχολεί πάντοτε το αξιακό, ιδεολογικό και, με αυτήν την έννοια, το στρατηγικό πεδίο. Μιλώ για τη δέσμευση πως, για να θυμηθούμε τον Λένιν, με όλους τους συμβιβασμούς, που θα απαιτηθούν, δεν θα παρεκκλίνουμε από τον αξιακό μας προσανατολισμό.
Υπάρχουν τα εχέγγυα; Απαντώ ευθέως, ναι. Γιατί ο χώρος μας πολλές φορές -και σε πολύ δύσκολες συνθήκες- έδειξε αξιακά αδιάλλακτος σε πολύ αντιδημοφιλείς επιλογές. Ο Δεκέμβριος του 2008, η Υπατία, η εν γένει στάση μας απέναντι στο μεταναστευτικό και τα «εθνικά» θέματα, η ανυποχώρητη υπεράσπιση των αγωνιζόμενων και των ανυπάκουων στα χρόνια της κρίσης είναι ενδεικτικά παραδείγματα.

Επιπλέον, για να είμαστε ριζοσπαστικό κόμμα, θα πρέπει, καταρχήν, να είμαστε... αριστερή οργάνωση. Που πάει να πει, μεταξύ άλλων, δύο πράγματα: πρώτον πως η δημοκρατία, η εναλλαγή, η ανακλητότητα διαμορφώνουν ένα εσωτερικό πλαίσιο συντροφικού ελέγχου της, προσωρινής πάντοτε, «κορυφής» από τη βάση και, δεύτερον, πως, σε περίπτωση ανάληψης κυβερνητικών ευθυνών, το μεγαλύτερο τμήμα του πολιτικού μας προσωπικού θα μείνει εκτός κράτους, «εκεί έξω», όπου κατεξοχήν θα παίζεται το παιχνίδι της δημοκρατίας, της συμμετοχής, της αυτοδιεύθυνσης των πραγμάτων.

Φτάνουν, άραγε, αυτά; Φτάνουν και περισσεύουν, αρκεί να υλοποιηθούν.