Δευτέρα 17 Δεκεμβρίου 2012

Η εταιρική αποτίμηση της ανθρώπινης ζωής


Στις 24 του Νοέμβρη που μάς πέρασε, το εργοστάσιο ρούχων Tazreen, στα περίχωρα της Ντάκα, πρωτεύουσας του Μπαγκλαντές τυλίχτηκε στις φλόγες, με αποτέλεσμα 112 εργάτες ν’ απανθρακωθούν. Συνηθισμένα πράγματα…

Το Μπαγκλαντές, τις τελευταίες δεκαετίες έχει εξελιχθεί στον δεύτερο, μετά την Κίνα, κατασκευαστή ρούχων για λογαριασμό γνωστών, αμερικάνικων κυρίως εταιριών, με περίπου 4,000 εργοστάσια, και τις εξαγωγές ν’ αγγίζουν τα $18 δις ετησίως. 

Το Tazreen έραβε ρούχα κυρίως για το Walmart, το μεγαλύτερο εμπορικό κατάστημα στον κόσμο, γνωστό για τις φτηνές τιμές, τα φτηνά μεροκάματα (αυτά πάνε συνήθως μαζί), και τις άθλιες συνθήκες εργασίας των υπαλλήλων του και όχι μόνο. Σύμφωνα με ντοκουμέντα, που έφερε στο φως το Bloomberg, το Walmart μαζί με άλλες εταιρίες που χρησιμοποιούσαν το εργοστάσιο για τον ίδιο σκοπό, όπως η GAP και η Target, είχαν ειδοποιηθεί ήδη από τον Απρίλιο του 2011 για τα προβλήματα ασφάλειας που παρουσίαζε και για το σκοπό αυτό τούς είχε ζητηθεί να δώσουν κάτι τις περισσότερο, ώστε το εργοστάσιο να επισκευασθεί και να γίνει ασφαλές. Η απάντηση των εκπροσώπων του Walmart ήταν ότι, ναι, ξέρετε, ξέρουμε ότι υπάρχουν προβλήματα στα ηλεκτρικά και στα συστήματα πυρόσβεσης, αλλά έχουμε να κουμαντάρουμε άλλα 4,500 εργοστάσια, οπότε δεν θα είναι οικονομικά εφικτό να προβούμε σε τέτοιας έκτασης επενδύσεις. Όπερ μεθερμηνευόμενο, σήμαινε ότι αναλαμβάνουμε το όποιο ρίσκο, διότι εκτιμούμε ότι θα μας έρθει φτηνότερα. Κυνισμός; Μπα! Επιχειρηματικός ορθολογισμός, βάση των συνήθων αναλύσεων οφέλους-κόστους.

Το Walmart, φυσικά δεν αποτελεί εξαίρεση. Υπάρχουν αρκετά παραδείγματα από τον κόσμο των επιχειρήσεων, όπου η ανθρώπινη ζωή μπαίνει στο ίδιο exel με τα αναλώσιμα, και αποτιμάται αντιστοίχως, αναλόγως πάντοτε του γεωγραφικού πλάτους και μήκους. Άλλη η αποτίμηση στο Μπαγκλαντές, άλλη στη Βραζιλία, άλλη στην Αμερική.

Ανάμεσα λοιπόν, στα 1973 και 2009, είχε παρατηρηθεί ότι όταν ένα φορτηγό συγκεκριμένης μάρκας (General Motors) συγκρουόταν με ένα άλλο, υπήρχε μεγάλη πιθανότητα το ρεζερβουάρ του πρώτου να εκραγεί. Εξ αιτίας αυτού του κατασκευαστικού λάθους, 2,000 περίπου άνθρωποι στις ΗΠΑ είχαν αφήσει τα κοκαλάκια τους στην άσφαλτο Από έρευνες αποδείχτηκε ότι το πρόβλημα οφειλόταν στη θέση που είχε το ρεζερβουάρ, στα πλαϊνά του φορτηγού, για λόγους εξοικονόμησης ενέργειας. Αντί να ανακαλέσει η εταιρία τα προβληματικά μοντέλα, έβαλε τους μηχανικούς και τους λογιστές της να υπολογίσουν πόσο θα κόστιζε ο επανασχεδιασμός και η ανακατασκευή, και πόσο η αποζημίωση των υποψήφιων θυμάτων. Οι αριθμοί έδειξαν αυτό που υποπτευόμαστε: η αντικατάσταση θα κόστιζε 8.6 δολάρια το όχημα, ενώ η αποζημίωση, για ένα υποθετικό αριθμό 500 θυμάτων το χρόνο, θα κόστιζε 2.4 δολάρια ανά φορτηγό. Σκεπτόμενη, λοιπόν, ορθολογικά, η εταιρία εγκατέλειψε κάθε σχέδιο για απόσυρση και ανακατασκευή. Όχι όμως για πολύ. Ο τρόπος σκέψης της δεν εκτιμήθηκε από ένα δικαστήριο του Λος Άντζελες, το οποίο τής εκδίκασε πρόστιμο περί τα 5 δις δολάρια για αποζημιώσεις των θυμάτων. 

Παρά τον ορθολογισμό της, όμως, η GM, είχε και άλλες ατυχίες. Με το που ξέσπασε η κρίση, ήταν από τις πρώτες που παρασύρθηκε, κηρύσσοντας αναγκαστατικά πτώχευση. Αν δεν ήταν τα 25 και πλέον δις του αμερικανικού κράτους να τη συγκρατήσουν, σήμερα η GM θα βρισκόταν στα θυμαράκια.  

Ας δούμε και μια άλλη περίπτωση. Το 2005 σε κάποιο διυλιστήριο της BP στο Τέξας σημειώθηκε έκρηξη σκοτώνοντας 15 εργάτες, που εκείνη την ώρα βρίσκονταν σε παρακείμενα τροχόσπιτα. Θα μπορούσε να περάσει σαν μια άτυχη στιγμή, για κάποιους  άτυχους εργάτες. Στη δίκη, όμως που ακολούθησε ήρθαν στο φως έγγραφα που αποδείκνυαν ότι τρια χρόνια πριν, η BP είχα κάνει μια ανάλυση κόστους-οφέλους για το είδος του υλικού που θα χρησιμοποιούσε στις γύρω εγκαταστάσεις, και από τα οποία προέκυπτε ότι η χρήση ενός φτηνού αλλά ακατάλληλου υλικού, αντί ενός ακριβού, αλλά ανθεκτικού στις εκρήξεις, θα μπορούσε να εξισορροπήσει το κόστος από πιθανές αποζημιώσεις σε περίπτωση ατυχήματος.  Για τους υπολογισμούς αυτούς, η BP καταδικάστηκε τελικά να πληρώσει από 10 εκ. Δολάρια για κάθε σκοτωμένο εργάτη . 

Δυστυχώς, στα περισσότερα από τα ατυχήματα, η απόδειξη ύπαρξης δόλου πίσω από τη λήψη ελλιπών μέτρων ασφαλείας είναι δύσκολο να προσκομιστεί, με αποτέλεσμα οι εταιρίες να ξεφεύγουν με κάτι ψιλά και να συνεχίζουν να εκθέτουν σε κίνδυνο τις ζωές των εργαζομένων.  

Υ.Γ. Το παρόν κείμενο βασίστηκε στο άρθρο “Death and Number-Crunching in Corporate America”  των Thom Hartmann και Sam Sacks, το οποίο δημοσιεύτηκε στις 13/12 στην ιστοσελίδα http://truth-out.org.
Διαβάστε περισσότερα »

ΓΙΑ ΜΙΑ ΜΑΧΙΜΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΛΕΙΟΨΗΦΙΑ

Toυ ΔΗΜΗΤΡΗ ΠΕΤΡΑ*

Με μεγάλη επιτυχία ολοκληρώθηκε η Πανελλαδική Συνδιάσκεψη του ΣΥΡΙΖΑ. Οι εκατοντάδες ομιλητές με τις παρεμβάσεις τους κατέστησαν σαφές πως, παρά τις διαφορετικές ιδεολογικές αφετηρίες, το κόμμα της ριζοσπαστικής αριστεράς, ενωτικά, θέτει τις βάσεις για την ανάπτυξη ενός πλατιού λαϊκου κινήματος, ικανού να ανατρέψει τους μονόδρομους του συστήματος. Ο διαφορετικός τρόπος προσέγγισης καθενός από εμάς μπορεί να συντεθεί σε ένα δημοκρατικό ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος όχι μόνο δεν φιμώνει την αντίθετη άποψη, αλλά επιδιώκει το γόνιμο διάλογο με γνώμονα την περαιτέρω ριζοσπαστικοποίηση του κόμματος. Απέναντι στην πολυδιάσπαση -που δυστυχώς είναι ένα κύριο γνώρισμα της Αριστεράς- αντιτάσσουμε τα πλεονεκτήματα της συνύπαρξης, με στόχο αφενός να ανακουφιστεί ο λαός από τη λαίλαπα των μνημονίων και αφετέρου να γίνουν οι απαραίτητες βαθιές κοινωνικές τομές σε επαναστατική κατεύθυνση.

Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν ήταν ποτέ και ούτε θα γίνει ένα κόμμα μονολιθικό, στο οποίο ο αρχηγός θα εκφωνεί τη γραμμή στα μέλη και εκείνα απλώς θα πειθαρχούν. Η εσωκομματική διαπάλη με την ενεργό συμμετοχή όλων, μόνο θετικά και δημιουργικά μπορεί να επιδράσει στην κοινή μας υπόθεση, η οποία δεν είναι άλλη από τη δημιουργία ενός πολιτικού υποκειμένου που με ταξικούς όρους θα συμβάλει αποφασιστικά στην οικοδόμηση του νέου σοσιαλισμού, με επίκεντρο τον άνθρωπο. Σε αυτόν τον κόσμο της καπιταλιστικής βαρβαρότητας και της οικολογικής καταστροφής η κοινωνία χρειάζεται κάτι καινούριο, θέλει ένα όραμα. Ο Χέγκελ έλεγε πως ο νέος κόσμος γεννιέται τόσο μικρός, όσο ένα νεογέννητο βρέφος. Ας μην υποτιμούμε τις δυνάμεις μας και το ρόλο μπορούμε να διαδραματίσουμε πανευρωπαϊκά, αν ανάψει στη χώρα μας η σπίθα της αντίστασης για την ανατροπή των ανάλγητων μέτρων που ήδη εφαρμόζονται από τις Βρυξέλλες και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Μια από τις σπουδαιότερες στιγμές της συνδιάσκεψης θεωρώ πως ήταν η απόφαση του Αριστερού Ρεύματος να δημιουργήσει την «Αριστερή πλατφόρμα» μαζί με άλλες δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ, θέτοντας κρίσιμα πολιτικά ζητήματα, όπως αυτά εκφράστηκαν στις τροπολογίες του. Ζωτικής σημασίας θέματα όπως η διαγραφή του χρέους, η αποδέσμευση από την Ευρωζώνη και η συμπαράταξη των δυνάμεων της Αριστεράς, ακούγονται από μεγάλη μερίδα των μελών και ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ. Είναι κοινή η αγωνία όχι μόνο των αριστερών αλλά ολόκληρης της κοινωνίας αν ο ΣΥΡΙΖΑ διεθέτει ένα επεξεργασμένο σχέδιο για τη σωτηρία των εργαζομένων, σε περίπτωση που τα ισχυρά κράτη της Ευρώπης δεν δεχθούν τις αλλαγές που θα προτείνουμε και σταματήσουν τη χρηματοδότηση. Πιστεύω πως η δική μας Αριστερά δεν πρέπει να είναι προσκολλημένη στην Ε.Ε., με τον ίδιο τρόπο που τα κομμουνιστικά κόμματα ήταν δεμένα με την ΕΣΣΔ. Η έξοδος από το Eυρώ και η συνολική ρήξη με την Ε.Ε. πρέπει να είναι τουλάχιστον μια από τις επιλογές μας για να ανατραπούν οι αντεργατικές και αντικοινωνικές πολιτικές που φτωχοποιούν βίαια το λαό. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει πως συντασσόμαστε με τις δυνάμεις που επιδιώκουν την απομόνωση και την καλλιέργεια του εθνικισμού. Αντίθετα, στόχος μας είναι μια διαφορετική συνεργασία των εργαζομένων της Ευρώπης, ώστε μέσα από τη αλληλεγγύη να χτίσουμε μια άλλη ένωση, αυτών που παράγουν τον πλούτο.
Είναι επιτακτική η ανάγκη να φύγει το πολιτικό κατεστημένο που κατεδαφίζει τα πάντα. Ταυτόχρονα, χρειάζονται επειγόντως από τις δυνάμεις της Αριστεράς προτάσεις, οι οποίες θα προετοιμάζουν το λαό για τη μεγάλη σύγκρουση με τις κυρίαρχες δυνάμεις της Ευρωζώνης. Σε αυτόν τον διάλογο με την κοινωνία είναι απαραίτητο να εξηγηθεί πως δεν μπορεί να υπάρξει κανένα περιθώριο διαχείρισης από τη στιγμή που η χώρα είναι εγκλωβισμένη με δουλικές δανειακές συμβάσεις. Αν δεν τεθεί επι τάπητος ένα ριζοσπαστικό, εναλλακτικό σχέδιο για κάθε ενδεχόμενο, ας μην αποκλειστεί ο κίνδυνος μια κυβέρνηση με πυρήνα το ΣΥΡΙΖΑ να εφαρμόσει ένα νέο μνημόνιο, όπως κάνει ο Πρόεδρος της Κύπρου και κομμουνιστής ιδεολογικά Δημήτρης Χριστόφιας. Υπάρχει από ορισμένα όψιμα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ η άποψη να κινηθεί το κόμμα πιο σοσιαλδημοκρατικά για να καλύψει εκλογικά το κενό που υπάρχει στο μεσαίο χώρο. Αυτή θα είναι μια καταστροφική επιλογή και καίριο χτύπημα στο λαϊκό κίνημα που σήμερα ριζοσπαστικοποιείται και αγωνίζεται για ανατροπή. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει χρέος να πει την αλήθεια στους εργαζόμενους, ώστε να τους έχει με το μέρος του ο,τι και αν συμβεί. Όσο το οικονομικό περιβάλλον παραμένει ασφυκτικά ελεγχόμενο από τις αστικές οικονομικές δυνάμεις δεν μπορεί να είναι εφικτή καμία αλλαγή. Για παράδειγμα, τα μονοπώλια εαν δουν πως με μια αριστερή κυβέρνηση έχουν υψηλή φορολογία και υποχρεώνονται να δίνουν μισθούς που θεωρούν υπερβολικούς, μπορούν εύκολα να κλείσουν τις επιχειρήσεις τους και να τις μεταφέρουν σε κάποια φθηνότερη γειτονική χώρα. Το παραδοσιακό αστικό κράτος των προηγούμενων δεκαετιών είχε τη δυνατότητα να επιβάλει μια στοιχειώδη κοινωνική πολιτική. Στην εποχή μας, το κράτος είναι αδύνατον να ελέγξει τις επιχειρήσεις. Οι αστοί πολιτικοί χρειάζονται τους καπιταλιστές για να πετύχουν την ανάπτυξη όπως και αν την ορίζουν, αλλά οι κάτοχοι των μέσων παραγωγής δεν χρειάζονται πλέον αυτούς τους πολιτικούς, αφού μπορούν να βρουν άλλους, σε άλλα κράτη. Στο αστικό κράτος μπορεί το Χ κόμμα να βρίσκεται στην κυβέρνηση, αλλά η εξουσία είναι σε άλλα χέρια. Επομένως είναι η στιγμή που πρέπει να φωνάξουμε πως μπορούμε να ζήσουμε και χωρίς τις δόσεις τους. Αυτό είναι το πρώτο βήμα προκειμένου να αλλάξουν μακροπρόθεσμα προς το καλύτερο τα πράγματα στη χώρα.
Είναι εύλογο πως η προοπτική διεξόδου είναι ορατή με την κινητοποίηση του εργαζόμενου λαού αλλά και με τη συμπαράταξη των δυνάμεων της Αριστεράς. Φυσικά, δεν είναι αρκετή μόνο η επίκλησή της, αλλά χρειάζονται ουσιαστικά βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση. Είναι λυπηρό το γεγονός πως το Κομμουνιστικό Κόμμα εγκατέλειψε τη θέση του για το σχηματισμό ενός ευρύτερου Αντιμονοπωλιακού Αντιιμπεριαλιστικού Δημοκρατικού Μετώπου. Η στάση της ηγεσίας αυτού του ιστορικού κόμματος απέναντι στις άλλες αριστερές δυνάμεις είναι σεχταριστική και απολύτως αρνητική, ιδιαίτερα για την κρισιμότητα των στιγμών. Δεν είναι τυχαίο πως οι πολέμιοι της αριστεράς χειροκροτούν με την πρώτη ευκαιρία το ΚΚΕ, δείχνοντας με αυτόν τον τρόπο πόσο τους βολεύει ο αριστερός εμφύλιος. Παρά τον απομονωτισμό της ηγεσίας, μέσα στις γραμμές του ΚΚΕ υπάρχουν χιλιάδες αγωνιστές που αναμένουν μια διαφορετική στάση στο πλαίσιο των συμμαχιών, καθώς κρίνουν πως μόνο με αυτόν τον τρόπο μπορεί να αντεπιτεθεί η εργατική τάξη ανατρέποντας τα σχέδια των κεφαλαιοκρατών. Εκτός από αυτούς τους συντρόφους, ας μην ξεχνάμε πως οι μισοί παραδοσιακοί ψηφοφόροι του ΚΚΕ στήριξαν το ΣΥΡΙΖΑ γιατί είδαν πως είναι η μόνη δύναμη που προωθεί την κοινή δράση και τη συνεργασία των κομμάτων που υπηρετούν τους εργαζομένους. Αναμφίβολα, ένα πλατύ, ριζοσπαστικό αριστερό μέτωπο με τη συμμετοχή του ΣΥΡΙΖΑ, του ΚΚΕ, της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, του Μετώπου Αλληλεγγύης και Ανατροπής και άλλων δυνάμεων, θα είναι ικανό να εμπνεύσει τον κόσμο της εργασίας στον αγώνα για μια νικηφόρα διέξοδο από την κρίση. Οι συνθήκες που αντιμετωπίζουμε με την κυβέρνηση που εφαρμόζει τα μνημόνια και τη χρυσή αυγή στους δρόμους βάζουν ακόμη πιο επιτακτικά το καθήκον ανασυγκρότησης του κοινωνικού και πολιτικού αριστερού μετώπου. Είναι αυτονόητο πως για την οικοδόμηση του χρειάζονται αμοιβαίες υποχωρήσεις. Να χτίσουμε γέφυρες και όχι τείχη, διαφορετικά οι δύο τροϊκες, του εσωτερικού και του εξωτερικού, δεν θα έχουν αντίπαλο.
Χωρίς να έχω καμία διάθεση να αποκλείσω εκ των προτέρων ανθρώπους που θέλουν να βρεθούν στις γραμμές μας σε αυτή τη μάχη, θεωρώ αναγκαίο να υπενθυμίσω πως το σάπιο πολιτικό σύστημα προσπαθεί πάντοτε να βρίσκει τρόπους για να επιβιώσει. Στο εγχείρημα του ΣΥΡΙΖΑ για την ανατροπή των μνημονίων και για την οικοδόμηση ενός προοδευτικού, ριζοσπαστικού μετώπου δεν χωρούν οι πολιτικοί του δικομματισμού. Τα στελέχη του, τα οποία φημίζονται για τη διαρκή προσαρμοστικότητά τους, προσπαθούν να επιβιώσουν βλέποντας το ΣΥΡΙΖΑ σαν σανίδα σωτηρίας. Δεν μας είναι αναγκαίοι άνθρωποι που συμμετείχαν στη διαμόρφωση των συνθηκών για το κοινωνικό αδιέξοδο που βιώνουμε και ας έχουν «εμπειρία» και «γνώσεις». Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως είναι κλειστή η πόρτα για τον κόσμο που ψήφιζε Νέα Δημοκρατία ή ΠΑΣΟΚ και θέλει να απεγκλωβιστεί από τον δικομματισμό. Οι εργαζόμενοι έχουν κάθε λόγο να τιμωρήσουν τα κόμματα που τους εξαπάτησαν και να στρατευτούν για την οικοδόμηση μιας καλύτερης κοινωνίας. Υπάρχει η δυνατότητα ενός νέου δρόμου με κατεύθυνση αριστερή, σοσιαλιστική. Μπορούμε να δημιουργήσουμε μια άλλη Ελλάδα της εργασίας, της αναδιανομής του πλούτου, της κοινωνικής δικαιοσύνης, του πολιτισμού. Αναζητώντας μια άλλη Ευρώπη, αυτή της ειρήνης, της αλληλεγγύης και των λαών.

*Ο Δημήτρης Πετράς είναι εκπαιδευτικός και μέλος του ΣΥΡΙΖΑ Περάματος
Διαβάστε περισσότερα »